معرفی هنرمندان موسیقی اصیل قشقایی
زندگی نامه هنری استاد فرود گرگین پور :
وی فرزند بزرگ زنده یاد استاد حبیب خان گرگین پور متولد ۱۳۲۴ در ایل قشقایی است. او در کودکی با تشویق والدین موسیقی را آغاز نمود. ابتدا با آکوردئون آشنا شد سپس با ویلون مانوس شد و والدینش را بر آن داشت تا او را به تهران برده تا او در محضر اساتیدی همچون حبیب الله بدیعی ، علی تجویدی به آموختن و تکمیل هنر خود بپردازد. روشن ضمیری است که به لحاظ استعداد خداوندی در مدت دو سال شش کلاس ابتدایی و در مدت دوسال دوره دبیرستان را به اتمام رساند.
او در سال ۱۳۵۲ از دانشگاه شیراز در رشته زبان و ادبیات فارسی فارغ التحصیل شد و سپس در سال ۱۳۵۴ با ورود به دانشکده هنرهای زیبا دانشگاه تهران از تجارب استادانی نظیر نورعلی خان برومند ، علی اصغر بهاری ، محمدرضا لطفی بهره مند گردید . بدیعی درباره او گفته ، گرگین پور تنها شاگرد من است که به او حسادت میکنم.
وی در سال ۱۳۵۸ در رشته موسیقی فارغ التحصیل شد . وی در مسابقات سراسری موسیقی کشور که قبل از انقلاب هر ساله برگزار می شد در سال ۱۳۵۶به مقام نخست نوازندگی ویلن در کشور دست یافت و بعدها در سال ۱۳۷۲ در بخش رقابتی جشنواره موسیقی فجر نیز مقام نخست نوازندگی کمانچه کشور را از آن خود ساخت .
او به مدت چهل و اندی سال عاشقانه در راه اعتلای فرهنگ موسیقی اصیل قشقایی زحمات زیادی را متحمل شد و به تدوین و گردآوری آهنگ های قشقایی که در حال فراموش شدن بودند پرداخت .
وی در طول فعالیت های هنری با استادان بزرگ نواحی و سنتی ایران زمین همکاری نزدیک داشته و برای تعدادی از بزرگان موسیقی کشور هم آهنگ هایی ساخته که منتشر شده اند ولی متاسفانه عموم نمی دانند آهنگساز این اثرها چه شخصی است .
از آثار دیگر ایشان می توان به اثر جاودانه ۱۳۵۴ با همکاری محمد حسین کیانی ، کاست شماره ۱ترکمن صحرا سال ۱۳۵۸ ، هجران ، کوراغلو ، مجموعه آلبوم ۶ کاسته موسیقی قشقایی منتشر شده توسط انجمن موسیقی ایران ......و تعداد بی شماری از نواخته های خصوصی وی که در دسترس علاقه مندان قرار دارد. و همچنین اجراهای متعدد کنسرت هایی که در شهرهای مختلف مانند شیراز ، اهواز ، گچساران ، تهران و ..... به روی صحنه برده .
متاسفانه این استاد بزرگ سال هاست که بیماری عصبی گریبان گیر اوست و او را رنج می دهد و این روزها اوقات استاد به معالجه بیماری و استراحت می گذرد. از خداوند بزرگ سلامتی آن استاد را آرزو داریم .انشاالله به زودی شاهد رفع کسالت استاد و همچون گذشته او را در صحنه های موسیقی سالم و شاداب نظاره گر باشیم .(با سپاس از استاد برزو طیبی پور که این نوشته را در اختیار ما گذاشتند.)
زندگی نامه هنری استاد حبیب الله خان گرگین پور :
در سال ۱۳۰۳ در ایل قشقایی به دنیا آمد . عشق و علاقه وافر او به موسیقی در کودکی ، والدینش را بر آن داشت تا او را نزد استاد داوود نکیسا ، استاد بزرگ موسیقی ایل قشقایی به فراگیری موسیقی بگمارد .
او سال ها تلاش کرد و به لطف آن استاد بزرگ هر آنچه می بایست و می توانست آموخت ، مشق نمود و نواخت تا بدان حد که در نوازدگی سه تار سبک مخصوص به خود را پایه ریزی کرد .
وی نزدیک به هفتاد سال هر آنچه را که با زحمت و مرارت فراوان آموخته بود تا آنجا که مقدور بود مقام های اصیل ایل این میراث کهن فرهنگ را به امانت نگهداری و به هنرمندان با ذوق ایل تقدیم نمود .
ایشان بدون شک یکی از مشعل داران و چراغ افروزان دودمان موسیقی مقامی قشقایی است چرا که همت والایی در حفظ و اشاعه و اعتلای موسیقی مقامی قشقایی از خود نشان داده همچنین به طور مستقیم و غیر مستقیم شاگردان زیادی را تربیت نموده است .
شاگردان برجسته ای همچون فرزندان خویش استاد فرود گرگین پور و دکتر فرهاد گرگین پور ، نصرالله جهانگیری ، ابراهیم کهندل پور ، مسعود نامداری قره قانی ، برزو طیبی پور ، محمد جاویدی ، ارسلان میرزائی و ..... همگی از سبک آن استاد بزرگ پیروی نموده اند .
آن استاد بزرگ در طول عمر پربار خویش با هنرمندان بزرگی همچون داوود نکیسا ، سلیمان نکیسا ، منصور خان بهمنی ، محمد قلی خورشیدی ، محمد حسین کیانی ، تهمورث کشکولی و استاد گنجی و ..... همکاری نموده و آثار گران بهایی را به یادگار گذاشته اند .
(با سپاس از استاد برزو طیبی پور که این نوشته را در اختیار ما گذاشتند.)زندگی نامه هنری استاد هلاکو خان جانی پور قشقایی
شادروان هلاکوخان جانی پور فرزند مرحوم حاج مرتضی قلی خان و نوه مرحوم حسین قلی خان صمصام می باشد که در سال ۱۳۲۲ در ایل قشقایی به دنیا آمد . صمصام برای علاقه مندان به فرهنگ و هنر قشقایی چهره ای آشناست که علاوه بر شخصیت اجتماعی و مردمیش اشعار و آهنگ های منتسب به او جایگاه ویژه ای در موسیقی قشقایی دارد و دور از انتظار نیست که نوه او نیز همانند خودش چون ستاره ای در هنر و موسیقی ایل بزرگ قشقایی بدرخشد . استاد هلاکوخان از همان دوران کودکی به خاطر نبوغ و استعداد ذاتی که داشت در جمع فامیل و آشنایان با صدای دلنشین خود به خواندن آهنگ های قشقایی می پرداخت .
در سن ۱۲ سالگی بی هیچ استاد و تعلیم دهنده ای سه تار به دست گرفت و کم کم نغمه های ستار ، چاشنی صدای گرم و گیرای او شد و چنان به سرعت در این زمینه پیشرفت نمود که مایه تعجب و تحسین همگان گردید .
مخاطب اشعار و آهنگ های او بیشتر کوه بود ( داغلار ) . همان کوه هایی که در دامن آنها صدا به غلیان می افتد و امواج آن تا قله ها می پیچد و ایل با آن انس و الفتی دیرینه دارند . بدین ترتیب صدای گرم او علاقمندان زیادی پیدا کرد و نوار صدای او دست به دست و خانه به خانه به منازل راه یافت .
استاد هلاکوخان علاوه بر آهنگ های قشقایی ، فارسی ، دشتی ، لری را نیز با همان صدای گرم و جذاب خود می خواند. مخصوصا سوز و گدازی که در موقع خواندن آهنگ های دشتی نهفته در صدای او بود هر شنونده ای را تحت تاثیر و احساس خود قرار می داد و این سوز و گداز در لابه لای صدای او بعد از داغ مرگ دو فرزند جوان و برومندش مهرداد و محمود به اوج خود رسید و یاد آن دو عزیز در اشعار و آوازهای او به صورتی متبلور بود و دل با احساسی نبود که با شنیدن آن اشکی بر چشمانش حلقه نزند .
او علاوه بر هنر با خصوصیت اخلاقی برجسته خود که همانا گرمی ، مهر و صفا و یکرنگی بود توانست محبوبیت و مجذوبیتی فوق العاده در بین هزاران دوست و آشنای خود به دست آورد . دوستداران و شاگردانی که در روز خاک سپاریش بیستم شهریور ۱۳۸۰ بدانسان که دیده شد علاقه و محبت خود را به آن زنده یاد به نمایش گذاشتند .( مصاحبه با جناب مهندس انوشیروان خان جانی پور توسط نادر نامداری قره قانی)
زندگی نامه هنری استاد محمد حسین کیانی :
در سال ۱۲۹۵ در ایل قشقایی متولد شد. از همان کودکی از صدایی زیبا برخوردار بود به طوری که بنا بر روایت خودش از سن ۸ سالگی در مجالس بزرگان آواز می خوانده . او با پیروی از سبک و سیاق خوانندگان بزرگ پیش از خود همچون حسین قلی خان صمصام و استفاده از تجارب دیگر استادان نظیر داوود نکیسا ، سلیمان نکیسا ، حبیب خان گرگین پور ، هادی نکیسا و ..... به دامنه اطلاعات خود افزود و بعدها با دخل و تصرف هایی که در اجرای تحریرها و مقامات قشقایی انجام داد در آواز برای خود سبکی منحصر به فرد ایجاد کرد .
لطافت صدا ، دامنه صدای بالا ، پر حجم و وسیع و رسا و دارای طنین و زنگ ، انتخاب درست شعر مناسب با مضمون آهنگ ، اجرای به موقع تحریرهای زیبا ، پرتوان و بسیار پیچیده و فنی و منحصر به فرد با فراز و نشیب های به موقع از ویژگی های صدای استاد محمد حسین کیانی بود که به جرات می توان اذعان داشت ایشان یگانه خواننده قشقایی صاحب سبک بوده است که تاکنون کسی را یارای تقلید از این هنرمند بزرگ نبوده است .
وی در سال های ۱۳۴۶ تا ۱۳۴۹ با رادیو شیراز همکاری نمود و حاصل کار ، مجموعه هایی با سه تار و ویلون استاد هادی نکیسا تولید شد که در آرشیو رادیو موجود است و بعضی از همان آثار در دسترس عموم قرار دارد . از آثار دیگر استاد می توان به اثر جاودانه ۱۳۵۴ با همکاری استاد فرود گرگین پور و آلبوم دو کاسته ایلیاد با همکاری هنرمند ارزنده و نام آشنای ایلمان برزو طیبی پور اشاره نمود .
استاد کیانی در سال های آخر عمر پر بار خویش در چندین جشنواره و کنسرت در شهرهای مختلف مانند گچساران ، هفتگل ، اهواز ، شیراز ، کرمان ، تهران ، تبریز و ارومیه شرکت نمودند و با وجود کبر سن در تمی اجراها بسیار مقتدرانه ظاهر شدند و اجراهای موفقی را به نمایش گذاشتند و همگان را به تحسین واداشتند .استاد علاوه بر آواز قشقایی ، عشق و علاقه و مهارت عجیبی در شاهنامه خوانی داشتند و در اکثر جشنواره ها و فستیوال ها بخشی از برنامه های خود را به شاهنامه خوانی اختصاص می دادند .استاد علاوه بر هنر موسیقی به سجایای اخلاقی بی شماری آراسته بودند. انسانی پاک ، بی آلایش ، سخاوتمند ، دارای طبع بلند و عزت نفس زیاد ، شریف ، مهربان و صمیمی ، دوست داشتنی ، به طوری که با هر کس یک بار برخورد می کرد شیفته او می شد . سرانجام استاد در بیست و هشتم فروردین 1388 از این دنیای خاکی چشم فرو بست و به دیار باقی شتافتک. یادش گرامی باد .(با سپاس از استاد برزو طیبی پور که این نوشته را در اختیار ما گذاشتند.)
زندگی نامه هنری استاد تهمورث خان کشکولی :
در بیست و دوم بهمن ۱۳۱۹ در ایل قشقایی متولد شد. موسیقی را از کودکی شروع نمود و سپس با پیروی از خوانندگان پیشکسوت همچون استاد محمد حسین کیانی و محمد قلی خورشیدی و مخصوصا محمود خان اسکندری کشکولی به معلومات موسیقی مقامی خود افزود .استاد که از صدای بسیار رسا و زیبایی برخوردار بودند خیلی زود به شهرت رسیده و طرفداران بسیاری پیدا نمودند. از آنجا که در مناطق سردسیر و ییلاقی دارای املاک کشاورزی بود و در مجاورت مردم نیک بویراحمد می زیست به زبان و فرهنگ موسیقایی بویر احمد آشنایی و اشراف کامل داشت .
وی در طول فعالیت هنری خود با استادان بزرگ و به نامی همچون استاد گنجعلی سعادتی ( استاد گنجی نوازنده بزرگ کرنای قشقایی ) ، استاد هادی نکیسا ، حبیب خان گرگین پور ، فرود گرگین پور و ..... همکاری نموده است و حاصل سال ها تلاش عاشقانه او در راه موسیقی قشقایی آثار گرانبهایی است که از خود به یادگار گذاشته است .
از آثار وی می توان به اثر جاویدان ، به یاد ماندنی و تکرار ناشدنی آلبوم سال ۱۳۵۸ در ترکمن صحرا با همکاری استادان گنجعلی سعادتی ، حبیب خان گرگین پور ، فرود گرگین پور و از آثار به ثبت رسیده وی نیز می توان به آلبوم های گدن آغور ائل با همکاری استاد حبیب خان گرگین پور آلبوم ، داغلار نولدی با همکاری استاد برزو طیبی پور ، درنا وار با همکاری استاد فرهاد گرگین پور اشاره نمود.(با سپاس از استاد برزو طیبی پور که این نوشته را در اختیار ما گذاشتند.)
زندگی نامه هنری محمود خان اسكندري کشکولی
محمودخان اسكندري کشکولی فرزند اسفنديار از طايفه كشكولي ايل قشقايي متولد سال 1308 فعاليت هنري را در موسيقي بومي و تركي قشقايي و شاهنامهخواني در نوجواني در محضر عمويش مرحوم اردشيرخان كشكولي شروع كردند و با پيشكسوتان هنرمند ايلي در 12 سالگي آشنا شدند.
از عاشيقهای قشقایی ، استادان عاشق امامقلي، عاشق حمزه، عاشق اسماعيل و چندين عاشق ديگر در آشنایی وی با موسیقی قشقایی تاثیر گذار بودند. در موسيقي اصيل قشقايي از محضر مرحوم استاد حبيب خان گرگين پور و فرزندان هنرمندش و کیامرث خان جهانگيري، كاكاخان بيگ خورشيدي، منصورخان بهمني و حاج محمد حسين كياني و سلطان علي بيگ ديزگاني و ديگر هنرمندان پيشكسوت بهره گرفتند. با استاد امير بهادرخان كشكولي در سنين جواني در راديو شيراز برنامه اجرا نموده و آواز خواندند.
شاهنامه خواني را در محضر غلامحسين خان كشكولي و پسرش عبداالله خان آموختند. مدتها نیز از شاهنامهخوان معروف دشتي و دشتستان مرحوم حسن لشكري معروف به حسن اسفنديار و ديگر استادان آن زمان بهره ها بردند.
سابقه ی هنري: در همايش قومي ايل قشقايي در فرهنگسراي بهمن شركت نموده و در سال 1372 اولين كنسرت موسيقي قشقايي را در شيراز برنامه ریزی و اجرا كردند. در تمام كنسرتهاي موسيقي كه با حضور حبيب خان گرگينپور و فرزندانش فرود و فرهاد گرگينپور و ديگر هنرمندان برگزار ميشد شركت فعال داشتند.
در بزرگداشت فردوسي بزرگ و در صدا و سيماي فارس بارها شاهنمامه خواني كردهاند.
در سريال درد عشق ساخته هادي سيف و در مستند بنكو پستچي ايل ساخته كيومرث درم بخش در نقش بزرگ قبيله يا ايلخان ايفاي نقش كرده و هم اكنون درسن 83 سالگي در برنامههاي فرهنگي و هنري ايلي فعاليت دارند. در طول عمر 80 ساله با هنرمندان زيادي آشنایی و مراوده داشته اند که اگر بخواهیم همه آنها را نام ببرم مثنوي هفتاد من كاغذ خواهد شد. وی شاگردان زیادی را آموزش داده و هنوز هم آموزش ميدهند. وی هنرمندی محبوب و وجود ارزشمندشان گرمی بخش تمام محافل ایل می باشد.
زندگی نامه خانم پروین بهمنی
موسیقدان - پژوهش گر فرهنگ قومی - دارای درجه یک هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی- دکتر افتخاری بین المللی - اولین زن پژوهش گر موسیقی محلی ایران - یکی از ۶ زن پیشکسوت موسیقی محلی ایران - احیاگر فرهنگ لالایی و مادرانه عشایر ایران و .....
پروین،متولد ۱۳۲۸ در ایل قشقایی ، کودکی را در میا ن ایل گذراند. پس از تحصیلات متوسطه وارد تربیت معلم عشایری شیراز شد و سال ها به عنوان آموزگار در مناطق مختلف عشایری استان فارس خدمت کرد. پدرش، غلامرضا بهمنی، از موسیقی دانان ایل و صاحب سبک بود.
او می گوید از زمانی که دایه اش، لالایی ها را در گوشش زمزمه می کرد، به موسیقی ایل علاقمند شد و پدر هنرمندش نیز مشوق او بود. از محضر اساتیدی مانند: محمد حسین کیانی( آواز خان بنام ایل قشقایی)، محمد قلی خورشیدی( شاهنامه خوان معروف ایل)، هادی نکیسا و حبیب الله گرگین پور(مشهورترین موسیقیدانان ایل ) و محمد رضا درویشی فیض برد. وی مدت مدیدی نیز نزد هنگامه اخوان به آموختن موسیقی ردیفی ایران پرداخت. او همچنین فرزندان خود را با موسیقی سنتی و عشایری آشنا نمود و بیش از دو دهه است که زندگی خود را وقف پژوهش و احیاء موسیقی سنتی و اصیل ایل قسقایی نموده است.
پروین، رسما کار بنیادین خود را از هجدهمین جشنواره بین المللی فجر در حوزه هنر و فرهنگ آغاز کرد. از سال ۱۳۷۴ به دفعات در جشنواره های متعدد بین المللی، ملی و منطقه ای، دعوت گردید و برنامه های مختلفی را اجرا و یا مدیریت نمود. در سال ۱۳۸۱، گروه موسیقی قشقایی حاوا را با هدف : حفظ و اشاعه موسیقی اصیل ایل تشکیل و سرپرستی آن را به عهده گرفت . ( حاوا بر گرفته از نام هنرمند و موسیقی دان پیشکسوت قشقایی است).
پروین به جمع آوری اشعار ایل همت گذاشت، بالغ بر ۱۵۰۰ قطعه دو بیتی با زبان ترکی را به فارسی برگرداند و به حوزه هنری تحویل داد. به تحقیق در شعر و موسیقی قشقایی پرداخت و آنها را به رشته تحریر درآورد و یافته های خود را به رایگان در اختیار دانشجویان، علاقمندان و پژوهشگران قرار داد. در ساماندهی و معرفی هنرمندان ایل، تلاش بسیار داشت و چهره های گمنام و مستعد عشایر را شناسایی و با جامعه هنری کشور مرتبط نمود و در این راه حتی آپارتمان کوچک خود را در اختیار هنرمندان قشقایی گذاشت.
همکاری پژوهشی خود را با اساتید دانشگاه های باکو، ترکیه، کوزوو، ترکمنستان در زمینه فرهنگ و هنر و ادبیات زبان ترکی و نیز سازمان بین المللی یونسکو توسعه داد و برای فیلم های مختلف و مستند تلویزیونی، آهنگ و آواز تنظیم نمود و به عنوان کارشناس در برنامه های مختلف صدا و سیما به ایفای نقش پرداخت. او عاشق موسیقی قشقایی است و در کلان شهر تهران هم، خلق و خوی ایلی را حفظ کرده است. معتقد است موسیقی، کالای تجاری نیست و به ویژه موسیقی نواحی، حسی است و از همین طریق باید آن را منتقل نمود. می گوید: زنان ایل هنرمندان واقعی هستند که با گفتن مداوم لالایی به فرزندان، زمزمه در شیر دوشی، تراته خوانی در هنگام قالی بافی و کار روزانه، این هنر و میراث را سینه به سینه حفظ و منتقل کرده اند.
وی به دفعات از طرف کشورهای مختلف از جمله ترکیه و آذربایجان دعوت شده و مورد تجلیل و تقدیر قرار گرفت. سر پرستی گروه های موسیقی را در جشنواره های متعدد بین المللی و ملی بر عهده داشته و بالغ بر ۲۰ لوح های سپاسِ و تقدیر از جشنواره های مختلف ( فجر، موسیقی نواحی ، موسیقی آیینی، تماشاگه راز ، شب های استان ها، آواهای باستانی و..) را دریافت کرده است. از ایشان به عنوان یکی از زنان پیشکسوت موسیقی ایران، تنها زن پژوهشگر بومی و یکی از ۳۶ استاد موسیقی نواحی ایران تقدیر به عمل آمده است. برخی از تلاش های فرهنگی ایشان در قالب مقاله، لوح فشرده و.. منتشر گردیده و تعدادی نیز در فرایند اخذ مجوز و انتشار است، ولی همچنان نگران از دست رفتن این سرمایه ملی و فراموشی هنرمندان گمنام ایل می باشد . وی هم اینک در دانشگاه استانبول به عوان مدرس فرهنگ فولکلور مشغول شناسایی فرهنگ و هنر قشقایی به جهانیان می باشد.
